قرص جوشان نوعی مکمل دارویی است که حدود 250 سال پیش وارد بازار دارویی گردید و به سرعت توانست جایگاه خود را در میان مردم پیدا کند. تولید کنندگان دارو این قرصها را با الهام از نمکهایی که در چشمه‌های معدنی وجود داشتند، تولید کردند
استفاده از این قرصها در چند دهه اخیر بسیار رایج شده است. یکی از دلایل این امر استفاده ساده و آسان از این مکمل است. قرص جوشان به گونه‌ای طراحی شده است که می‌تواند در مایعات مانند آب و یا آب میوه حل شود و سپس مورد استفاده قرار گیرد.
محتویات قرص‌های جوشان و کاربرد آن‌ها
استفاده از قرص‌های جوشان در طول سال‌ها، در مناطق مختلفی گسترش یافته است. بیشترین موارد مصرف قرص‌های جوشان به عنوان، مکمل‌های ویتامینی، مکمل‌های ضد سرماخوردگی، داروی تب بر، تسکین دهنده درد و درمان بیماری‌های معده است.
محتوای این قرصها شامل دو بخش اصلی می‌باشد. بخش اول شامل ماده دارویی موثره مانند ویتامین‌ها، مسکن‌ها، تب بُر‌ها، داروهای ضد سرماخوردگی و…می‌باشد. بخش دوم هم شامل موادی است که کف کردن و حل شدن سریع این قرصها را امکان پذیر می‌کنند (اسید و باز).
اسید و باز موجود در این قرصها، هنگام تماس با آب واکنش نشان می‌دهند و حباب‌های دی اکسیدکربن بی رنگ در طی این واکنش اسید و باز ظاهر می‌شوند. به طور خلاصه، حباب‌هایی که هنگام انداختن قرص‌های جوشان در آب مشاهده می‌کنیم؛ اساساً دی اکسید کربن هستند که به عنوان یک قاعده شیمیایی توسط واکنش اسید و باز تولید می‌شوند. در اغلب قرص‌های جوشان، بی کربنات سدیم، به عنوان پایه و از اسید سیتریک (نمک لیمو) و یا اسید تارتاریک به عنوان اسید و از گاز کربن دی اکسید به عنوان باز استفاده می‌شود. در نهایت، تمام این محتویات پودر شده و به صورت یک توده متراکم با فشار بالا، به صورت یک قرص جوشان، فشرده می‌شوند.
نکات مهمی که قبل از مصرف قرص‌های جوشان باید بدانید
- افرادی که دچار مشکلات قلبی، کلیوی و فشار خون هستند؛ باید قبل از استفاده از قرص‌های جوشان، با پزشک خود مشورت کنند.
- قرص‌های جوشان نباید به صورت روزانه و برای مدت زمان طولانی استفاده شوند.
- هنگام خرید این قرصها، به مواد تشکیل دهنده آن دقت کنید و سعی کنید محصولی با میزان سدیم کمتر را انتخاب کنید.
- در طول دوره مصرف قرص جوشان، سعی کنید بیشتر از حد معمول آب بنوشید تا از احتباس بیش از حد نمک و بروز اِدم جلوگیری شود.
- بدون مشورت با پزشک در دوران بارداری و شیردهی، از قرص‌های جوشان حتی به عنوان مکمل ویتامینی، استفاده نکنید.
- قرص جوشان مصرفی خود را در یک لیوان آب ولرم حل کنید و بدون انتظار یا نگهداری برای مدت زمان زیاد، آن را بنوشید. همچنین می‌توانید محلول نوشیدنی حاوی قرص‌های جوشان را همراه با وعده غذایی خود مصرف کنید.
- قرص‌های جوشان به هنگام حل شدن در مایعات و آب، ویتامین‌های موجود در ساختار خود را با مقداری گاز کربن دی اکسید، آزاد می‌کنند. استفاده از آب گرم برای حل کردن قرص جوشان، باعث می‌شود فرآیند حل شدن قرص با سرعت بیشتری انجام شده و مقدار کربن دی اکسید بیشتری ازاد شود یا ساختار مواد دارویی موجود در قرص جوشان تغییر یابد. پس بهتر است برای مصرف قرص جوشان از آب گرم استفاده نکنید. همچنین استفاده از آب یا مایعات سرد برای حل کردن و مصرف قرص‌های جوشان، ممکن است باعث بروز حساسیت‌های سیستم گوارشی شود. پس بهتر است برای مصرف قرص جوشان، از آب یا مایعات ولرم استفاده شود.
مزایا و فواید قرص‌های جوشان
در ادامه، به بررسی فواید و مزایای قرص های جوشان با ذکر دلیل می‌پردازیم.
تاثیر سریعتر
مهم‌ترین مزیت قرص‌های جوشان نسبت به قرص‌های معمولی یا داروهای کپسولی، این است که سریعتر جذب شده و وارد جریان خون می‌شوند؛ زیرا از قبل در آب حل شده‌اند. جذب سریع به معنی تاثیر سریعتر در از بین بردن علائم حاد، مانند درد است.
بسیاری از داروها قبل از ورود به خون، باید فرایندهای سیستم هضم را به آرامی طی کنند. میزان جذب دارو نیز بسته به ساختار آناتومیکی، عوامل فیزیولوژیکی، غذاهای موجود در معده یا سایر داروها می‌تواند تاثیر داشته باشد. قرص‌های جوشان با تعادل pH مناسب برای جذب به معده می‌رسند و به سرعت وارد خون می‌شوند و تاثیر خود را نشان می‌دهند.
PH قرص‌های جوشان به طوری تنظیم شده است تا دقیق‌ترین جذب را در معده فراهم کند. از آنجا که این قرصها در آب حل می‌شوند و تعادل اسید و باز صحیحی دارند، می‌توانند به صورت همگن جذب شوند، بدون اینکه در جایی از سیستم گوارش تجمع و رسوب کنند. قرص‌های جوشان از همان لحظه ورود به سیستم گوارشی، باعث بروز ناراحتی نمی‌شوند. معده و مری را تحریک نمی‌کنند، با ترکیب با اسیدهای معده در معده باعث حالت تهوع یا اسپاسم نمی‌شوند.
مناسب برای افراد دارای مشکلات بلع
نوشیدن داروهای جوشان که در آب حل می‌شوند برای بسیاری از افراد در بلعیدن قرص یا کپسول جامد مشکل دارند، گزینه‌ی بسیار خوبی است.
مناسب برای کودکان
یکی از دلایل ترجیح دادن قرص‌های جوشان به خصوص برای کودکان خوشمزه بودن آن در مقایسه با بسیاری از داروهای مایع و جامد است. برخی از این قرصها که در طعم‌های متنوعی موجود هستند، می‌توانند در آب میوه نیز حل شوند. تصور بر این است که قرص‌های جوشان از نظر روانشناختی تاثیر مثبتی دارند، زیرا آن‌ها گازدار بوده و طعمی شبیه نوشابه ها هستند.
افزایش مصرف مایعات
قرص‌های جوشان باعث افزایش مصرف مایعات در بیمارانی می‌شود که آب کمتری می‌نوشند. قرص‌های جوشان همچنین خطر کمبود آب بدن را کاهش می‌دهند، به ویژه در بیماری‌هایی مانند آنفولانزا، سرماخوردگی و اسهال که به نوشیدن آب فراوان نیاز دارند.
چندکاره بودن
بیش از یک ماده دارویی موثر و فعال می‌تواند در محتوی قرص‌های جوشان فشرده شود که می‌توان تمام این مواد را به جای مصرف چندین کپسول یا قرص مختلف، در یک کپسول واحد مصرف کرد.
کنترل ساده‌تر برای داروی مصرفی و اندازه گیری دقیق دوزها
قرص‌های جوشان را می‌توان به سادگی در یک لیوان آب یا آب میوه حل کرد و پس از مدت کوتاهی، یک محلول خوش طعم برای نوشیدن آماده است. این یک مزیت بزرگ نسبت قرص‌های معمولی، شربت‌ها و پودرهای دارویی است که باید دوز مصرفی اندازه گیری شود، سپس چندین بار در لیوان هم زده شود تا محلول یکنواختی به دست آید. در قرص‌های جوشان، دوز استاندارد شده دارو ثابت بوده و مقدار مایع آن متغیر است و نیازی به اندازه گیری دوز مصرفی نیست.
عوارض جانبی و ضررهای استفاده بیش از حد از قرص جوشان
دلایل علمی و بالینی زیادی وجود دارد که باعث می‌شود قرص‌های جوشان در روند درمان و پیشگیری از بیماری ها در علم پزشکی ترجیح داده شوند. با این حال، تحقیقات انجام شده در سال‌های اخیر نشان داده است که استفاده بیش از حد از این قرصها، می‌تواند باعث بروز عوارض جانبی می‌شود.
متخصصان خاطر نشان می‌کنند که مصرف بی‌رویه این قرصها به دلیل محتوای بالای بی‌کربنات سدیم، یعنی نمک، برای افرادی با مشکلاتی مانند بیماران قلبی، کلیوی و دارای فشار خون، خطرناک هستند؛ چرا که برخی از قرص‌های جوشان در حدود یک گرم نمک سدیم دارند که این میزان برای بالا بردن فشار خون کافی است.
مضرات استفاده خودسرانه و بی‌رویه از قرص‌های جوشان حاوی نمک سدیم، به طور مداوم و در دوزهای بالا، با مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۳ در دانشگاه داندی انگلیس انجام شد، اثبات شده است. در این مطالعه در آن داده‌های سطح سلامت ۱٫۲ میلیون بیمار به مدت ۷ سال مورد بررسی قرار گرفت و اثبات شد که مصرف زیاد قرص‌های جوشان در افرادی که نیاز به مصرف نمک کمتری دارند، خطر حمله قلبی و سکته را ۵ برابر می‌کند و خطر افزایش فشار خون را در همان بیماران ۷ برابر افزایش می‌دهد. همچنین در کسانی که به طور منظم از داروهای جوشان و ویتامین ها استفاده می‌کردند، نیز ۱۶ تا ۲۸ درصد خطر مرگ زودرس وجود دارد.
بهترین زمان مصرف قرص جوشان
نمی‌توان زمان مصرف ثابت و معینی برای تمام قرص‌های جوشان تعیین نمود، چرا که محتوی دارویی انواع قرص‌های جوشان متفاوت بوده، که بر حسب آن باید بهترین زمان مصرف را در نظر گرفت. همچنین به گفته بسیاری از پزشکان، مصرف ویتامین و مکمل در زمان‌هایی از شبانه روز می‌تواند جذب یا تاثیر بیشتری داشته باشد و یا بالعکس.
برای مثال، بهترین زمان برای مصرف مکمل‌های قرص جوشانِ ویتامینی که حاوی کلسیم، منیزیم، ویتامین B و C و زینک هستند، صبح همراه با صبحانه می‌باشد. بنابراین توصیه می‌شود برای تاثیر بهتر و موثرتر قرص‌های جوشان و اطلاع از بهترین زمان مصرف آن‌ها، به دستورالعمل‌های روی جعبه‌ی این قرصها و توصیه پزشک توجه کنید.
محصولات جوشان چگونه باید نگهداری شوند؟
قرص‌های جوشان باید در جعبه‌ها و بسته بندی‌های محافظت کننده‌ی محکم و سالم و به گونه‌ای نگهداری شوند که با آب تماس نداشته و رطوبت را جذب نکنند. قرار گرفتن این قرص ها در معرض هوای مرطوب، می‌تواند باعث خراب شدن آن‌ها و تغییر ساختارشان شود.
جمع بندی
قرص جوشان نام کلی مکمل ویتامینی یا دارویی است که در آب حل می‌شود. این قرص ها ممکن است فقط حاوی ویتامین باشند یا ممکن است حاوی داروهای مختلفی باشند که برای درمان مشکلات سلامتی مانند سرماخوردگی، تسکین درد ، ناراحتی معده یا عفونت استفاده می‌شوند. قرص ها جوشان یک سیستم دارورسانی تحویل منحصر به فرد و سودمند ارائه می‌دهند و به راحتی در جریان خون جذب می‌شود و کاربردهای متعددی از جمله مکمل‌های غذایی حاوی مواد مغذی، گیاهان دارویی، مواد دارویی و مولتی ویتامین‌ها دارند.
قرص‌های جوشان با فراهم کردن استفاده کمتر از شیشه‌های سنتی دارو و یا بطری‌های پلاستیکی، باعث آسیب کمتر به محیط زیست می‌شوند.
این قرص ها با حل شدن در آب یا سایر مایعات، یک محلول نوشیدنی با مزه مطبوع تولید می‌کنند که به دلیل اسیدهای میوه ای آلی موجود در قرص ها است. در قرص‌های جامد معمولی، ترکیبات به آرامی در معده حل می‌شوند، که غالباً باعث تاخیر یا کاهش جذب می‌شود. با استفاده از قرص‌های جوشان حل شده در مایعات، مواد دارویی موثر، به سرعت، به طور کامل و یکنواخت جذب خون می‌شوند.