والیبال ساحلی یک ورزش المپیکی است که بر روی شن و با مقرراتی مشابه والیبال برگزار می‌شود. این ورزش معمولاً در نواحی ساحلی به ویژه جاهایی که ساحل شنی وسیعی دارند بازی می‌شود، ولی در برخی کشورهای محصور در خشکی نظیر سوئیس نیز محبوبیت زیادی یافته‌است.
تاریخچه والیبال ساحلی به بیش از نیم قرن می‌رسد. گفته می شود نخستین خاستگاه والیبال ساحلی در سواحل آمریکای جنوبی بود که به تدریج با پیوستن قاره اروپا و اقیانوسیه نامش بر سر زبان ها افتاد.
نخستین مسابقه والیبال ساحلی در سال ۱۹۲۰ در سانتامونیکا، کالیفرنیا برگزار شد. افزایش محبوبیت این ورزش از دهه ۱۹۸۰ اتفاق افتاد. آسیایی ها پس از رسمی شدن والیبال ساحلی نخستین گام ها را در بازی های آسیایی هیروشیما برداشتند که در آن سال کشورهای آسیایی ازجمله ایران در آن حضور پیدا کردند.
والیبال ساحلی در المپیک بارسلون ۱۹۹۲ به عنوان یک ورزش نمایشی و از المپیک آتلانتا ۱۹۹۶ به عنوان یک رشته رسمی برگزار می‌شود. در این سه دوره والیبال ساحلی یکی از پر تماشاگرترین رشته‌های المپیک بوده‌است. والیبال ساحلی در المپیک با حضور ۳۲ تیم برگزار می‌شود و از هر کشور حداکثر دو تیم اجازه حضور در مسابقات را دارند.
در المپیک آتن والیبال ساحلی سومین حضور خود را با استقبالی گسترده از سوی تماشاگران جشن گرفت. آسیایی‌ها پس از رسمی شدن والیبال ساحلی نخستین گام‌ها را در بازی‌های آسیایی هیروشیما برداشتند که در آن سال کشورهای آسیایی از جمله ایران در آن حضور پیدا کردند.
کشورهای داراری رتبه در والیبال ساحلی
سانتامونیکا هنوز هم یکی از مراکز والیبال ساحلی دنیاست. آمریکا با سه مدال طلا، یک نقره و یک برنز و برزیل با دو مدال طلا چهار نقره و یک برنز دو تیم موفق این رشته ورزشی بوده‌اند. اگرچه در سال‌های گذشته ایالات متحده آمریکا و برزیل دو قدرت اصلی والیبال ساحلی بودند،
اما در سال‌های اخیر استرالیا و چین هم توانسته‌اند خود را به عنوان دیگر قدرت‌های این رشته ورزشی مطرح کنند. از دیگر کشورهای پیشرو در این رشته می‌توان به ژاپن، تایلند و اندونزی اشاره داشت.
در مسابقات رسمی والیبال ساحلی هر تیم از دو بازیکن تشکیل می‌شود و مربی و بازیکن ذخیره نیز حضور ندارند. اما در مسابقات تفریحی و غیر رسمی معمولاً تیم‌ها با بیش از دو بازیکن تشکیل می‌شوند.
توپ والیبال ساحلی با توپ والیبال داخل سالن متفاوت بوده و مخصوص فضای باز می باشد. این توپ کروی و ساخته شده از یک رویه مواد قابل انعطاف (چرم و با چرم مصنوعی) که رطوبت را جذب نکند است.
مقدار باد توپ برای والیبال ساحلی باید بیشتــر از توپ سالن باشد. محیط آن 68 سانتی متر و مخلوطی از رنگ زرد و آبی و سفید و یا سفیــد و غیره است.
در این بازی هیچ تعویضی صورت نمی گیرد بازیکن ذخیره ای وجود ندارد. در صورتی که بنا به هر دلیلی یک از دو بازیکن مصدوم شد و نتوانست به بازی ادامه دهد مطابق قوانین بازی 2 بر صفر به سود تیم مقابل به پایان خواهد رسید.
فقط کاپیتان حق دارد که درخواست زمان استراحت بدهد. بازیکنان هرجای زمین که دوست داشته باشند می توانند بایستند. همانند والیبال داخل سالن در مسابقات والیبال ساحلی هم از یک سر داور، یک کمک داور و دو داور خط تشکیل شده است.
نحوه برنده شدن در این بازی به صورت 2 به 3 می باشد. بدین صورت که اگر هر تیمی که دو گیم از 3 گیم مسابقه را ببرد برنده اعلام خواهد شد.درصورتیکه باران و طوفان خفیف باشد بازی ادامه پیدا خواهد کرد.
پای بازیکن هنگام زدن سرویس نباید بر روی خط دور زمین برخورد کند. در غیر اینصورت خطا گرفته می شود و یک امتیاز به تیم مقابل داده می شود. زمان استراحت بین هر دو گیم 30 ثانیه می باشد.
ابعاد و شرایط زمین والیبال ساحلی
– طول 16 متر / عرض 8متر
– منطقه آزاد (ازهرطرف بین 3 تا5 متر)
– منطقه یک سوم (حمله ) وجودندارد
– خط وسط زمین وجود ندارد
– پهنای تمام خطوط بین 5 تا 8 سانتیمتر است
– فضای بالای زمین بایستی تاارتفاع 7 الی 5 متری عاری ازهرگونه مانع باشد
– سطح زمین از شن (ماسه) یک دست که حداقل باید دارای 40سانتیمتر عمق باشد پوشیده شده
– ماسه بایستی ازالک گذرانده شده ودارای اندازه مناسب وقابل قبول باشد (زبروخشن نباشد)
– ماسه بایستی عاری ازهرگونه اشیاء آسیب رسان – صدف – سنگ و…باشد
– برای مسابقات جهانی توصیه شده که یک پارچه قیراندودتهیه شده تاوسط زمین اصلی رادرحالت بارانی بپوشاند.
– رنگ خطوط زمین بایستی کاملاً مغایر با رنگ ماسه باشد
– خطوط زمین بایدازنواربا مواد مقاوم ساخته شده وضمنا این مواد, نرم وقابل انحناء باشند
