دیابت یا بیماری قند هنگامی بوجود می آید که هورمون انسولین – عامل تنظیم کننده قند خون – یا به اندازه کافی در بدن تولید نمی شود یا بافت های بدن به آن به درستی پاسخ نمی دهند.
دیابت نوع 1 یا دیابت نوجوانان، که نوعی بیماری خودایمنی است
در نتیجه سوخت و ساز قند در بدن مختل می شود و قند خون از حد طبیعی خود بالاتر می رود، و در نهایت علائم شاخص دیابت به صورت پرخوری، پرنوشی و پرادراری ظاهر می شود.
هورمون انسولین که از سلول های جزایر لانگرهانس در غده لوزالمعده به درون خون ترشح می شود، کارکردهای مختلفی در بدن دارد، و از جمله ورود قند را از خون به درون سلول ها تسهیل می کند تا سلول ها بتوانند برای تامین انرژی خود از آن استفاده کنند.
در صورت کمبود یا عدم تاثیر انسولین قند نمی تواند وارد سلول ها شود، در نتیجه قند خون بالا می رود. بالا رفتن قند خون علاوه بر ایجاد علائم حادی که در بالا به آن اشاره شد، در دراز مدت باعث آسیب رساندن به تقریبا هر عضو حیاتی بدن از جمله قلب، مغز، چشم، کلیه ها و … می شود.
دیابت را بر حسب علت ایجاد بیماری به دو گروه تقسیم می کنند:
دیابت نوع 1 یا دیابت نوجوانان، که نوعی بیماری خودایمنی است و در نتیجه تخریب نابجای سلولهای مولد انسولین بوسیله دستگاه ایمنی بدن رخ میدهد. علت این بیماری که معمولا افراد را در سنین نوجوانی درگیر میکند، دقیقا مشخص نیست و علاجی هم برای آن وجود ندارد.
این بیماران مجبورند از همان ابتدا با تزریق انسولین خارجی کمبود این هورمون را در بدن رفع کنند و قند خود را در حالت عادی نگه دارند.
دیابت نوع 2 یا دیابت بزرگسالان معمولا در میانسالی بروز میکند و زمینه ارثی در ایجاد آن دخیل است. این نوع دیابت به علت مقاومت پیدا کردن سلولهای بدن به انسولین رخ میدهد.
لوزالمعده مبتلایان به این نوع دیابت انسولین تولید میکند، اما این مقدار آنقدر کافی نیست که سطح قند خون یا گلوکز را در حد عادی حفظ کند. یک عامل مهم در ایجاد مقاومت به انسولین و بالارفتن قند خون در این بیماران چاقی آنهاست.
دیابت نوع 2 نیز علاجی ندارد، اما کارهای مختلفی میتوان برای اداره درمانی و نیز پیشگیری از آن انجام داد. برای کنترل و جلوگیری از این بیماری باید رژیم غذایی سالم مصرف کرد، به مقدار کافی ورزش کرد و وزن خود را متعادل نگهداشت.
بیمارانی که این اقدامات در آنها موثر واقع نشود، معمولا تحت درمان با قرص های خوراکی پایینآورنده قند خون قرار می گیرند؛ البته ممکن است در درازمدت این قرص ها تاثیر خود را از دست بدهند و بیمار مجبور شود با تزریق انسولین قند خون خود را طبیعی نگهدارد.
کنترل دقیق دیابت و طبیعی کردن قند خون در هر دو نوع این بیماری می تواند باعث جلوگیری از بروز عوارض دراز مدت تهدید کننده حیات ناشی از آن شود و عمر طبیعی بیماران را تضمین کند.
دیابت نوع 2 بسیار شایع تر از دیابت نوع یک است به طوری که 90 تا 95 درصد بیماران به نوع 2 دیابت مبتلا هستند.