قزوین یکی از شهرهاي تاریخی و باستانی است که قدمت آن به هزاره هاي دوم و سوم پیش از میلاد مسیح بازمیگردد. به همین دلیل این شهر یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران به شمار می رود.
بیشترین سازه های قدیمی این شهر در دوره سلجوقیان شکل گرفته است. این شهر در زمان پایتخت بودن خود به عنوان کانون سیاسی و فرمانروایی محسوب می شد. به همین دلیل داراي موقعیت ویژه اي در منطقه بود. به همین دلیل بناهای بسیاری در آن زمان ساخته شد که امروزه به آثار تاریخی مبدل گشته است. یکی از این بناهای تاریخی سرای سعدالسلطنه می باشد.
زمان ساخت سرای سعدالسلطنه
این کاروانسرا که به دستور باقرخان سعدالسلطنه اصفهانی در زمان قاجاریه شاخت شده است. باقرخان سعدالسلطنه حاکم وقت قزوین در اواخر دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار (۱۳۱۴-۱۳۱۰ه.ق) بوده است.
موقعیت جغرافیایی کاروانسرای سعدالسلطنه
در اثر گسترش ارتباطات با کشورهاي اروپايي و رونق تجارت و پيشرفت‌هاي اقتصادي، شهر. قزوین از موقعیت ویژه ای برخوردار بوده است. تجار، جهانگردان و… برای سفر که گاها از سمت اروپا به آسیا بوده می بایست.از مسیرهای مشخصی عبور می کرده اند. کاروانسرای سعدالسلطنه.از لحاظ موقعیت جغرافیایی در بر سر راه تجاري روسیه، رشت و انزلی.و آستارا، زنجان و تبریز و ارومیه، تهران و سمنان و مشهد. ،اصفهان، همدان، کرمانشاه و شیراز و بوشهر بنا شده. این کاروانسرابا وسعت حدود ۲۶۰۰۰مترمربع ساخته شده است.
سرای سعدالسلطنه از زمان رونق تا رکود
این سرا در زمان رونق خود به عنوان یک سراي بازرگانی فعال بوده و کارکرد شهري و کشوري داشته است. این کاروانسرا تا قبل از سال ۱۲۹۳(جنگ جهانی اول) این مجموعه مرکز تجارت و فعالیت بازرگانی این شهر محسوب میشده و از چنان رونقی برخوردار بوده که در تعدادي از حجرات آن اقامت شبانه روزي صورت میگرفت و به عبارتی تجار در آن، شب خواب بودند.
تغییر نظام سیاسی و حکومتی روسیه موجب شد تا موقعیت خود را به عنوان پل ارتباطی تجاری و بازرگانی بین اروپا و آسیا از دست دهد. بطبع این تغییر در اقتصاد کشورهای اطراف تاثیر گذار بوده. به طوری که بازرگانان و تجار به شکل به قبل به تجارت با کشورهای دیگر انجام نمی دادند. در ایران هم تاثیر این اتفاق مشهود بود.
در شهر های بزرگ ایران همانند اصفهان، تبریز و قزوین بسیاری از تجار از کسب و کار خود دست برداشتند. کاروانسرای سعدالسلطنه نیز در آن زمان به صورت نیمه تعطیل در آمد. بسیاری از حجره ها در این کاروانسرا تعطیل شدند و مابقی نیز تغییر کاربری دادند.
