فشار خون را جدی تر بشناسیم
فشار خون چیست؟
سرخرگ ها خون را از قلب به دیگر نقاط بدن میرسانند. برای آنکه خون بتواند در این عروق به جریان در آید، نیاز به فشار مناسبی دارد. این فشار جریان خون در سرخرگ های بدن یعنی فشاری که در هر انقباض عضله قلب در اثر برخورد خون به دیواره سرخرگ وارد می شود، فشار خون نام دارد. هنگامی که سرخرگ های بزرگ، قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک، نیز باریکتر شوند، فشار خون بالا می رود. قلب همانند یک پمپ با انقباض و استراحت خود، خون را به داخل عروق میفرستد. در زمان های مختلف مراحل این پمپاژ، فشار خون در سرخرگ ها تغییر می کند.
بالاترین میزان فشار خون ، “فشار سیستولیک” است که همان فشاری است که به هنگام انقباض ماهیچه قلب موجب میشود تا خون از قلب به سایر نقاط بدن برسد. کمترین میزان فشار خون، “فشار دیاستولیک” است که فشار بین ضربانهای قلب محسوب میشود و مربوط به زمانی است که قلب در حالت استراحت است. فشار خون بر حسب میلیمتر جیوه (mmhg) اندازه گیری می شود.
میزان فشار خون بر پایه دو عدد نشان داده می شود. اولین عدد مربوط به فشار سیستولیک یا ماکزیمم و دومی مربوط به فشار دیاستولیک یا مینیمم است. معمولا یک فشار خون متعادل زیر mmhg 85/140 است. (140 فشار سیستولیک و 85 فشار دیاستولیک). اگر فردی دچار بیماری دیابت باشد، فشار خون وی باید کمتر از mmhg 80/130 باشد.
فشار خون پایین چیست؟
فشارخون پایینی که ثانویه به یک بیماری ایجاد می شود افت فشار خون یا فشار خون پایین نام دارد.
فشار دیاستولیک خون به چه معناست؟
فشار دیاستولیک، فشار در شریان ها در زمانی است که قلب بین دو ضربان استراحت می کند. این زمانی است که قلب از خون و اکسیژن پر می شود. فشار خون دیاستولیک نرمال پایین تر از ۸۰ میلیمتر جیوه است. ۹۰ یا بالاتر از آن حاکی از فشارخون بالا می باشد.
فشار سیستولیک خون چیست؟
هنگامی که قلب شما می زند، خون را از طریق شریان ها به بقیه ی بدن می رساند. این نیرو بر روی آن رگ های خونی فشار وارد می کند که فشار سیستولیک است. فشار سیستولیک طبیعی زیر ۱۲۰ میلیمتر جیوه است.
فشار خون بالا چیست؟
فشاری که به طور مداوم بالا باشد فشارخون بالا نام دارد. هر دو دارای علل بسیاری هستند و ممکن است شروع ناگهانی داشته و یا طولانی مدت باشند.
فشار خون بالای بلند مدت یک عامل خطرساز برای بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری های قلبی، سکته مغزی و نارسایی کلیه است. فشارخون بالا بلند مدت، شایع تر از افت فشار خون در دراز مدت است.
فشارخون بالای بلند مدت اغلب به دلیل نظارت کم و عدم وجود علائم ناشناخته باقی می ماند.
در هر ضربان قلب، فشار خون بین فشار حداکثر (سیستولیک) و حداقل (دیاستولیک) متفاوت است. فشارخون در گردش خون عمدتا به پمپاژ قلب وابسته است.
تفاوت در میزان فشار خون به مسئولیت گردش جریان خون از یک محل به محل دیگر در بستگی دارد. سرعت جریان خون وابسته به هر دو فشارخون و مقاومت در برابر جریان توسط رگ های خونی می باشد.
فشار خون در طول کل گردش خون زمانی که خون از قلب به سمت شریان ها و مویرگ ها حرکت می کند کم می شود. جاذبه فشارخون را از طریق نیروهای هیدرواستاتیک (به عنوان مثال، در طول ایستاده) تحت تاثیر می گذارد.
هم چنین دیواره های ورید ها، تنفس، و پمپاژ از انقباض عضلات اسکلتی نیز فشارخون را در ورید را تحت تاثیر قرار می دهند.
علائم فشار خون بالا چیست؟
علائمی که معمولا در فشار خون بالا دیده می شوند شامل سردرد، حالت تهوع، استفراغ، تاری دید یا دوربینی، خونریزی بینی، تپش قلب یا ضربان نامنظم، مشکل تنفسی هستند.
علائم فشار خون بالا عموما محدود هستند و گاهی هیچ نشانهای از این بیماری در فرد دیده نمیشود. خیلی از افراد بدون آنکه اطلاعی از آن داشته باشند، سالها دچار این بیماری هستند. در حقیقت، فشار خون بالا اگر کنترل نشود، به سرخرگها آسیب میرساند و همچنین عاملی خطرناک برای بروز سکته قلبی و مغزی و بیماری های قلبی و عروقی است.
فشار خون بالا معمولا شرایطی حاد و مزمن است. دو دسته بندی اصلی در فشار خون بالا وجود دارند: پُرفشاری خون ثانویه و پُرفشاری خون اولیه.
پُرفشاری خون ثانویه به دلیل وجود یک بیماری دیگر اتفاق میافتد.
پُرفشاری خون اولیه، فشار خون بالایی است که از بیماری دیگری نشأت نگرفته و به مرور زمان به وجود میآید. دلیل عمده در این نوع فشار خون عوامل ارثی هستند.
معمولا تنها راه تشخیص این بیماری، آزمایش خون است.
عوامل ایجاد فشار خون بالا
عوامل موثر در ایجاد فشار خون بالا را میتوان به شرح زیر بیان کرد:
سن
جنس
وراثت
چاقی و اضافه وزن
رژیم غذایی
دیابت
کمتحرکی
عوامل اجتماعی و روانی
دخانیات
الکل
مصرف سیگار
مصرف قرص های ضد حاملگی
استرس
حتی نژاد هم در فشار خون بالا موثر است. سفید پوستان نسبت به بقیه بیشتر به فشار خون بالا مبتلا می شوند.
فشار خون بالا چگونه تشخیص داده می شود؟
میزان فشار خون : فشار خون در چند نوبت و در شرایط استاندارد اندازه گیری می شود.
عکس قفسه سینه : ممکن است علائم نارسایی قلبی و بزرگ شدن قلب را نشان دهد.
نوار قلب : ممکن است بزرگی بطن چپ یا کم خونی موضعی (ایسکمی) را نشان دهد.
آزمایش خون : اوره و الکترولیتها برای بررسی عملکرد کلیه و همچنین چربی و قند خون.
آزمایش ادرار : برای یافتن بیماری کلیوی.
پیشگیری از فشار خون
• وزنتان را کنترل کنید. اگر اضافه وزن دارید، رژیم بگیرید. کم کردن حتی یک کیلوگرم از وزنتان هم مفید است.
• مرتب ورزش کنید. 30 دقیقه ورزش در هر روز بهترین راه مبارزه با پرفشاری خون است.
• مصرف روزانه نمک را کم کنید (حدود 1 قاشق چایخوری). سدیم علاوه بر نمک در بسیاری از غذاهای بستهبندی شده، نوشابههای گازدار، جوش شیرین و بعضی شربت معدهها وجود دارد. برای اطلاع یافتن از مقدار سدیم بکار رفته در مواد غذایی برچسب آنها را قبل از مصرف به دقت مطالعه کنید. اگر میخواهید از مواد جایگزین سدیم استفاده کنید، حتماً با پزشک مشورت کنید؛ زیرا برخی از این مواد برای همه افراد مناسب نیستند.
• از رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات فراوان ، لبنیات کمچرب و غذاهای حاوی پتاسیم نظیر دانههای سبوسدار و خشکبار استفاده کنید. به نظر میرسد پتاسیم از پرفشاری خون جلوگیری میکند. مصرف 3500 میلیگرم پتاسیم در روز توصیه میشود.
• از مصرف مشروبات الکلی بپرهیزید.
• در نظر داشته باشید که فشار خون را در برنامه تستهای 6 ماهه خود قرار دهید.
• اگر سابقه خانوادگی فشار خون بالا وجود داشته باشد، فشار خون باید مرتباً کنترل شود.
• اگر باردار هستید، مرتب برای معاینه پیش از زایمان به مراکز درمانی مراجعه کنید تا مراقب بهداشت بتواند به پرفشاری احتمالی خون پی ببرد و به موقع کنترل کند.
• اگر از قرص های ضدبارداری حاوی استروژن استفاده می کنید یا تحت هورمون درمانی هستید، فشار خونتان را مرتب کنترل کنید.
• اگر فشار خون بالا زود تشخیص داده شود، تغییر رژیم غذایی، ورزش، کنترل استرس، ترک دخانیات، ننوشیدن الکل، و دارو معمولاً باعث پیشگیری از بروز عوارض میشود.